Medeni Usul Hukukunda İsticvap

Çalışmanın ilk bölümünde ispat faaliyetinde takdiri delil olarak taraf beyanının görünüm şekilleri, isticvabın hukuki niteliği, benzer kurumlardan farkları ve tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. Hukukumuzda isticvabın hukuki niteliğinin tartışmalı olması ancak taraf beyanına takdiri delil olarak bu kurum aracılığı ile ulaşılması taraf beyanının ispat faaliyetindeki görünüm şekilleri bakımından karşılaştırmayı gerekli kılmıştır. Takdiri delil olarak taraf beyanının yine beyanların konu alındığı diğer kurumlardan ayrılması amaçlanmıştır. Mukayeseli hukukta yemin delilinden isticvaba geçiş süreci anlatılarak taraf beyanlarının modern hukuk sistemlerinde takdiri delil olarak yer bulmasının nedenlerine değinilmiştir.

İkinci bölümde isticvabın öznesi, konusu, isticvaba başvurulması ve usulü yer almaktadır. İsticvabın öznesinin taraf olması taraf kavramı üzerinde durulmasını gerekli kılmıştır. Dava ehliyeti ve dava takip yetkisi kavramlarının isticvap edilecek kişinin belirlenmesindeki etkileri belirlenmiş ve olması gereken hukuk açısından sonuçlara ulaşılmıştır. Ayrıca üçüncü kişinin davanın tarafından ayrılması ile bu kişilerin beyanlarına ispat faaliyeti kapsamında ulaşılması aydınlatılmaya çalışılmıştır. İsticvabın konusunun ispatın konusu ile aynı olmasına rağmen taraf beyanı açısından özellik arz eden hususlar belirlenmiştir. Taraf talebi ile ve re’ sen isticvaba başvuru için mevcut görülen sınırlandırmalar, şartlar ve pozitif düzenleme, mukayeseli hukuk ve doktrindeki görüşler dikkate alınarak incelenmiştir. Şartların ve sınırlandırmaların incelenmesi sadece uygulanmaları nedeni ile değil aynı zamanda gelecekteki düzenlemelerde dikkate alınması amaçlanarak gerçekleştirilmiştir. İsticvabın usulü yargılamada taraf beyanına takdiri delil olarak başvurulmasında uygulanacak kuralların belirlenmesini hedeflemektedir.

Son bölümde taraf beyanının ispat faaliyetindeki etkisi belirlenmiştir. Tarafın beyanda bulunması, beyandan kaçınması, beyanların ispat kapsamında değerlendirilmesi ve farklı türdeki beyanların ispat gücü, delillerin serbestçe değerlendirilmesi ve mukayeseli hukuk dikkate alınarak belirlenmeye çalışılmıştır. Taraf beyanının delil değerini arttırmak ve mevcut güvensizliği bertaraf etmek adına yemin veya doğru olmayan beyan için ceza imkanlarının getirilmesi ve bu seçeneklerin sonuçları tartışılmıştır. Son olarak ispat faaliyetinde usuli yük veya usuli yükümlülük niteliği taşımayan ancak ispat faaliyetini etkileyen taraf beyanları için bir niteleme yapılarak, tarafların isticvap kapsamında soru sormaları imkanına değinilmiştir.